صفحه شخصی دکتر مهری بهار
دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
صفحه شخصی دکتر مهری بهار
دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهراندانلود مقاله: تغییرات آیین‌های سوگواریِ متوفی پس از کرونا و ارزیابی تاثیرات آن بر صاحبان عزا
تغییرات آیین‌های سوگواریِ متوفی پس از کرونا و ارزیابی تاثیرات آن بر صاحبان عزا مقاله ای علمی-پژوهشی است که توسط دکتر مهری بهار (دانشیار و عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران) و فائزه جبارپور (دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ارتباطات اجتماعی گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران) منتشر شده است.
با شیوع چشم‌گیر کرونا و کاهش مراسم عزاداری برای متوفی یا لغو کامل آن‌ها و انتقال یافتن هرچه بیشترِ این آیین‌های سوگواری به فضای مجازی، این مسئله برای محقق بوجود آمد که بازماندگان متوفی تا چه حد توانسته‌اند احساس همدردی و التیام یافتنِ غم عزیز از دست رفته‌شان را به‌واسطه‌ی تسلیت گفتن‌های مجازیِ خویشاوندان بدست آورند؛ و آیا اساسا فضای مجازی بستر مناسبی برای این نوع آیین‌ها است یا خیر. برای یافتن پاسخ، با تمرکز بر وجه آیینی و ارتباطاتی این پدیده، از 19 نفر از افرادی که از ابتدای شیوع کرونا تاکنون، کسی از نزدیکان خود را از دست داده‌اند، مصاحبه‌ی آنلاین انجام شد. نتایج بدست آمده، ذیل دو مقوله‌ی اصلی یعنی «تغییراتِ آیین‌های سوگواری به مثابه‌ی فرصت» و «تغییرات آیین‌های سوگواری به مثابه‌ی تهدید» گنجانده شدند. پررنگ‌تر شدن ابعاد معنویِ آیین‌های سوگواری برای شخص متوفی که پیش از این بسیار کمرنگ شده بود، مزیتی است که به‌وسیله‌ی تغییرات آیینی دوران کرونا، نمود یافته است؛ در کنار چنین مزیتی، افسردگیِ ناشی از تخلیه نشدن احساسات، ناباوریِ مرگ متوفی و سیطره‌ی حس تنهایی، علی‌رغم ابراز همدردی‌های مجازی، از جمله آسیب‌هایی است که در طول زمان می‌تواند تاثیرات شگرفی بر روح و روان صاحبان عزا باقی گذارد. بنابراین آشکار است که فضای مجازی بستری مناسب برای شریک شدن در غم صاحبان عزا نیست. براساس نظریه‌ی ارتباطات آیینی می‌توان گفت این آیین‌های سوگواریِ رسانه‌ای شده اگرچه می‌توانند بر بعد حضوریِ آیین غلبه ایجاد کنند و شرایطی را برای ابراز همدردی‌های غیرحضوری فراهم سازند، اما همچنان نمی‌توانند جایگزینی برای آیین‌های سوگواریِ حضوری باشند.