دانلود مقاله: مطالعه اجرای جنسیت از خلال فعالیت های خیریه ی زنان در فضای مجازی (مورد خاص اینستاگرام)

مقاله ای با عنوان مطالعه اجرای جنسیت از خلال فعالیت های خیریه ی زنان در فضای مجازی (مورد خاص اینستاگرام) توسط دکتر مهری بهار و مریم فروغی در نشریه مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۵۶ 141 - 168 منتشر شده است.

نویسندگان در چکیده این مقاله که در پایین صفحه لینک دانلود آن قرار گرفته از هدف خود می نویسند:   در این مقاله در پی آن بوده ایم تا با تکیه بر تئوری اجرای جنسیت جودیت باتلر، و با بررسی فعالیت های نیکوکارانه ی زنان خیّر در شبکه ی اجتماعی اینستاگرام، اجرای جنسیت را در فعالیت های خیریه مطالعه کنیم. درواقع در پی آن بودیم که چگونه از خلال کنش هایی که به ظاهر جنسیتی نشده اند، امر جنسیتی شده سر بر می آورد. بر آن شدیم تا با نظرداشت به ایده ی نمایش هویت جنسیتی، مکانیسم های نمود و اجرای جنسیت در فعالیت های زنان خیر در اینستاگرام را بازشناسیم. از آن جا که جودیت باتلر بنیان بخش مهمی از نظریه اش را بر بسط نقادانه ی مفهوم گفتمان مد نظر فوکو گذاشته است، چارچوب مفهومی این مقاله نیز بر مفهوم "گفتمان جنسیتی" و مفاهیم مرتبط با آن استوار است. از همین رهرو با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فمینیستیِ مورد نظر لازار (2007)، فعالیت های مورد نظرمان در شبکه ی مجازی اینستاگرام را در سطوح مختلف و با تحلیل متن های گزینش شده از پروفایل 4 زن خیر فعال در اینستاگرام و چنان چه ایجاب می کرد، با تاکید بر جنسیت به عنوان عامل کانونی، مورد تحلیل قرار دادیم. نتایج حاکی از آن است که نمود عناصر برسازنده ی گفتمان جنسیتی در زمینه ی مورد بررسی این مقاله، بر این اساس قابل تحلیلند:الف) فعالیت های نیکوکارانه ی زنان در فضای مجازی به مثابه ی اجرای متفاوت جنسیتی.ب) فعالیت های نیکوکارانه ی زنان در فضای مجازی به مثابه ی محمل بازنمایی انسداد.همچنین این طور می نماید که زبان جنسیتی، همچون "سلاح گفتمان مردسالار" عمل می کند. بدین معنا که به کار بردن زبان جنسیتی مکانیسمی است که در فضای مجازی منجر به بازتولید عناصر گفتمانی برسازنده ی هویت جنسیتی حال حاضر می شود.

لینک دانلود رایگان مقاله

باید از طریق نزدیکترین افراد به علما یعنی زنان و دختران ایشان راه گفتگو را فراهم کرد

مهری بهار در گفت وگو با شفقنا: باید از طریق نزدیکترین افراد به علما یعنی زنان و دختران ایشان راه گفتگو را فراهم کرد/ رسانه ها در اصلاح افکار نامناسب درباره زنان موثرند

 دکتر مهری بهار از عدم توجه جامعه، نظام اداری و اجرایی کشور به خواسته‌های زنان می‌گوید و اینکه تناسبی بین انتظارات و توانایی‌های زنان با توجه به امکاناتی که برای زنان و مشاغل آنها در نظر گرفته شده است، وجود ندارد. وی معتقد است: در این صورت زنان مجبور می‌شوند به مشاغل دست دوم یا زیر دست یا غیرمستقل یا غیرحرفه‌ای دست بزنند. زنان در مشاغلی مانند فروشندگی، کارهای خدماتی و در نهایت انجام کارهای عام المنفعه ورود می‌کنند اما اغلب پست و شغل دولتی که متناسب با انتظارات آنها باشد یافت نمی‌کنند.

متن گفت وگوی خبرنگار شفقنا زندگی با دکتر مهری بهار، استاد دانشگاه را می خوانید:

* با توجه به شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که امروز در کشور داریم، مطالبات زنان در عرصه‌های اجرایی و باورمندی آنان در عرصه‌های کلان جامعه چگونه ممکن است؟

مهری بهار: در شرایط جدید ایران که همراه با تغییرات ساختاری، وضعیت زنان نیز دچار تغییرات عمده‌ای شده است. تغییرات در نوع حضور و نقش آفرینی، نگاه و داوری نسبت به آنها، اثراتی که آنها در نظام اجتماعی و خانواده دارند قابل تأمل و بررسی است. از همه مهمتر موقعیت زنان به لحاظ جایگاه اجتماعی‌ و موقعیت درون خانواده دچار تغییرات عمده‌ای شده است. این تغییرات را می‌توان در افزایش سواد، رضایت‌های فردی و اجتماعی ‌آنها، الگو و سبک زندگی‌‌شان که از الگوهای سنتی عبور کرده‌اند و در نهایت آرزوهایشان دید. در گذشته زنان براساس ارزش‌های جاری و رایج در خانواده عمل می‌کرده‌اند، در حالی که آنها با ارزشهای جدیدی روبرو هستند .

عکس تزئینی است

در وضعیت جدید عوامل و شرایط متعدد نقش آفرینی کرده اند که از همه مهمتر شرایط بعد از انقلاب اسلامی و آورده‌هایش برای آنها می‌باشد. از میان همه آنها تحصیل، مشارکت سیاسی و اجتماعی و رسانه‌های جمعی مهم هستند. بخش عمده‌ای ازظرفیت‌های نهفته در عرصه مدیریتی بیرون و درون خانواده، به لحاظ آشنایی با تکنوژی‌های جدید است. در نتیجه می‌توان مدعی شد که ظرفیت‌ اثرگذاری زنان در جامعه و خانواده نسبت به گذشته بیشتر شده است. زنان نقش محوری چه در خانواده و چه در بیرون از خانواده و در فعالیت‌های اجتماعی‌شان پیدا کرده‌اند. واقعیت‌های جدید موجب شده زنان بازنگری جدی نسبت به الگوهای گذشته خود در خانواده و ارزش‌های ازدواج، شغل خود داشته باشند.

*پست‌های اخیری که در دولت دوازدهم و در شهرداری‌ها به زنان واگذار شده شاهد پررنگ شدن حضور زنان در مسئولیت‌هایی که روزی مختص به مردان بود را حاکی است، این اتفاق چشم انداز مناسبی را پیش روی زنان قرار خواهد داد؟ یا حساسیت‌هایی که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت بیشتر بروز خواهد کرد؟

مهری بهار: این موضوع که جامعه، نظام اداری و اجرایی کشور به اندازه کافی به خواسته‌های زنان توجهی نشان نداده یک حقیقت است. به روایتی، عدم تناسبی بین انتظارات و توانایی‌های زنان با توجه به امکاناتی که برای زنان و مشاغل آنها در نظر گرفته شده است، وجود دارد. در این صورت زنان مجبور می‌شوند به مشاغل دست دوم یا زیر دست یا غیرمستقل یا غیرحرفه‌ای دست بزنند. زنان در مشاغلی مانند فروشندگی، کارهای خدماتی و در نهایت انجام کارهای عام المنفعه ورود می‌کنند اما اغلب پست و شغل دولتی که متناسب با انتظارات آنها باشد یافت نمی‌کنند.

به دلیل عدم تناسب بین انتظارات‌ زنان و توانایی‌های آنها در مشاغل مورد نظر، زنان بالاجبار به شغل‌هایی روی‌آورده‌اند که مدیریت و تصمیم‌گیری جدی نمی‌خواهد. کنترل و اعتماد که شرط وجودی این نوع مشاغل است از زنان ساقط شده است. در ورود به مشاغل دولتی  اخیرا اتفاقاتی افتاده است مثلا ورود زنان به شهرداری و شورای شهر که چشم انداز مناسبی برای زنان است، ایجاد شده اما کافی نیست چون زنان بیش از این می‌توانند در سطوح مدیریتی و امثال آن فعال و صاحب نظر باشند.

* مهمترین برنامه‌ها در خصوص حمایت از زنان به عنوان قشر آسیب‌پذیر چه برنامه‌هایی می‌تواند باشد؟

مهری بهار: زنان باید از فضای معرفتی که به لحاظ تساوی در حقوق، مسایل و ظرفیت‌ها وجود دارد، آگاهی یابند در گام بعدی، داشتن این آگاهی، از سوی دیگران به رسمیت شناخته شود؛ دولت و ابزارهای غیررسمی باید به زنان کمک کنند تا بتوانند استقلال فکری پیدا کرده، ومتوجه مسایل پیرامونی خود باشند؛ البته این به مفهوم فردگرایی زنان نیست اما توجه به خود، حقوق و وظایف خود  بایستی در بستر شرایط جدید برای زنان ایجاد گردد.

رسانه می‌تواند در اصلاح افکار نامناسب و خرده‌گیری که دائما زنان را مورد هجمه خود قرار می‌دهد مانند ورود یکسری جک‌ها، کلمات نامناسب، ادبیاتی که تحقیر زنان را همراه دارد، نقش موثری داشته باشد. عوض کردن ادبیات محاوره‌ای، گفت‌وگوها و گزارش‌های روزمره، ادبیات گفت‌وگویی، می‌تواند موجب ازدیاد خودباوری در زنان شود و اجازه ندهد زن تنها به یک ابژه درآید یا به فردی که ظرفیت‌ها، حقوق، امکانات زیستی و شغلی خود را نمی‌شناسد تبدیل شود. بلکه ظرفیت‌های مدیریتی و اجرایی زنان برجسته شود. مثلا ورود زنان به حوزه عمومی غیررسمی غیر‌دولتی مثل تفریحات ورزشی، کمک می‌کنند که زنان نسبت به پیرامون و مسایل پیرامون‌شان آگاهی بیشتر داشته باشند؛ یا فعالیتهایی در حوزه جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها می تواند ورود زنان را در امور اجتماعی تسهیل کند.

* برخی از خواسته‌های زنان که تا به امروز محقق نشده و همچنین تعریف رجل سیاسی، عده‌ای معتقدند گره بخشی از این خواسته‌ها به دست عالمان دینی باز می‌شود، چگونه و چه نوع ارتباطی با عالمان دینی در این زمینه‌ها باید برقرار شود؟ تا به امروز در این ارتباط گیری موفق بودیم؟

مهری بهار: نگاه ما بایستی به گونه‌ای مثبت و به سمت برداشتن موانع سر راه سوق داده شود. تعامل داشتن با دست اندرکاران اصلی، به عنوان مثال با علما، از طریق برگزاری  یکسری جلسات و گفت‌وگوها، جلسات توجیهی به منزله متقاعد کردن آنها به این مفهوم که حضور زنان در اجتماع الزاما غیرشرعی و همراه با گناه نیست، مؤلفه‌های مناسبی برای تسهیل ورود زنان در بسیاری از حوزه‌هایی که مردانه تلقی می شوند، مهم است. البته با افزایش سطح سواد زنان و به طور خاص زنان و دختران گروه‌های با نفوذ، زمینه گشایش عمده‌ای وجود دارد. خانم‌های علما یا دختران ایشان زمانی که درگیر مسایل شوند می‌توانند مسایل مربوط به زنان را درک و هضم کنند و برای گفت‌وگو با پدران یا همسران خود توجیه عقلانی بیاورند. این یک راه مناسبی است همانطور که برای ورود زنان در ابتدای انقلاب  به سینما چنین اتفاقی افتاد.

دراوایل انقلاب، زنان حضور جدی در سینما نداشتند به این مفهوم که یا ورودشان لازم نبود یا ملاحظه جدی نسبت به این حضور فراهم نمی‌شد، به این دلیل تا مدت‌ها حضور زنان در سینما یا نبود و یا اگر بود به گونه‌ای حاشیه‌ای و کمرنگ بود اما با ورود  زنان در فیلم‌های دفاع مقدس آن هم با توجیه دینی؛ توجیه ورود به عرصه مقدس یک جنگ، شاهد پررنگ شدن حضور زنان در سینما بودیم. وقتی نگاهی مقدس به یک پدیده‌ای به نام جنگ وجود دارد ورود زنان در آن میدان مقدس هم معنا پیدا می‌کند.

جامعه ایرانی برای علما منزلت خاصی قائل است و کلام‌ آنها را به عنوان کلام افراد دینی قبول دارند، بنابراین باید از طریق نزدیکترین افراد به علما، یعنی زنان و دختران، راه گفتگو را فراهم کرد. از طریق جلسات و گفت‌وگوهایی می‌توان مسایل زنان را با علما مطرح و موجب تسهیل  امور مشکل در باب زنان را فراهم کرد.

* جامعه زنان امروز در مقایسه با گذشته به لحاظ سطح تحصیلات و حضور در مشاغل مختلف موفقیت چشمگیری داشته اما نگاه برخی نسبت به زنان صرفا معطوف به امور خانه‌داری و تربیت فرزند است. به نظر شما چطور می‌توان نگاه این بخش از جامعه را تغییر داد و اساسا این نوع نگاه زاییده چه عواملی است؟

مهری بهار: امور خانه‌داری و در حقیقت اموری که مربوط به مدیریت زن در خانه است را نباید کم اهمیت بدانیم، مسوولیت بسیار بزرگی است که برعهده زنان گذاشته شده است، اما باید آگاهی‌های مناسبی به زنان نسبت به جایگاه، حقوق انسانی و اجتماعی‌شان داده شود. ممکن است زن بیرون از خانه شغلی نداشته باشد و الزامی برای آن وجود ندارد اما به لحاظ مالکیت و مدیریت در خانه، صاحب حق و حقوقی باشد. حضور در پایگاه‌های ورزشی و فعالیت در شبکه‌ها و فضاهای مجازی، آگاهی و دسترسی آنها را نسبت به حقوق خود بیشتر می‌کند.

*حمایت‌هایی که دولت از مادران شاغل و زنان سرپرست خانوار دارد چندان قابل توجه نیست مثل مرخصی زایمان زنان شاغل که همچنان بلاتکلیف است، به نظر شما نباید این مشوق‌ها و حمایت‌ها بیشتر شود؟

مهری بهار: دفاع از خانواده و بنیان خانواده امری است که دولت به جد به آن بها می‌دهد. اگر قرار است  بنیان خانواده حفظ شود بهتر است از یک سو تشویق‌ها و پاداش‌های مازادی به زنان داده شود و از سوی دیگر زنان از حقوق تساوی خود در خانه برخوردار باشند.

دولت نیز برای راضی نگاه داشتن زنان به عنوان عضوی مؤثر در جامعه می‌بایستی به حوزه‌های غیررسمی که زنان می‌توانند آزادانه عمل کنند توجه کند. فضای مجازی می‌توانند عامل مهمی برای تجدیدنظر در حقوق زنان و تسهیل امور مربوط به زنان باشند.