ﺗﺤﻮل ﻧﻘﺶ واﻋﻆ و ﻣﺪاح در اﺟﺮای ﻣﻨﺎﺳﻚ ﻋﺎﺷﻮرا (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺷﻬﺮ دزﻓﻮل) عنوان مقاله ایست که توسط دکتر مهری بهار ( دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران) و نسیم کاهیرده نگاشته شده است.
مناسک ﻋﺰاداری ﻋﺎﺷﻮرا از ﺟﻤﻠﻪ گردهماییهای مذهبی ﺳﺖ ﻛﻪ از دیرباز ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ و ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ، ﻧﮕﻪ داری ﻳﻚ ﺳﺮی از مفاهیم و ارزشﻫﺎی دﻳﻨﻲ و اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎی آینده اﺳﺖ .درﻣﻮرد ﺷﻜﻞ اﺟﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﻚ اﻟﮕﻮی واﺣﺪی وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻟﮕﻮی ﻣﻄﻠﻮب آن ﻫﻤﻮاره ﻣﺤﻞ ﭼﺎﻟﺶ و از اﻳﻦرو ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮای ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا آنﭼﻪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﻣﻲ آﻳﺪ مطالعه ﻣﻮردی در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻛﻴﻔﻲ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ مصاحبه و مشاهده ﻣﺸﺎرﻛﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﻪ بررسی ﺗﺤﻮل ﻧﻘﺶ دو ﻋﻨﺼﺮ اساسی اﻳﻦ مناسک ﻳﻌﻨﻲ؛ وﻋﺎظ و ﻣﺪاﺣﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ و داده ﻫﺎی ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از آن ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﻚ ﺑﺮﺧﻼف ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺪاﺣﺎن ـ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎد دین داری عاطفی ـ ﻣﺤﻮر و وﻋﺎظ ـ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮﺟﻊ دﻳﻨﻲ ـ در حاشیه ﻗﺮار گرفتهاند .
تکنولوژی و تغییرات فرهنگی دینی عنوان مقاله ای است که توسط دکتر مهری بهار دانشیار گروه ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران نگاشته شده است.
این مقاله میزان تغییرات صورت گرفته در حوزه دینی و مراسم و رفتار دینی را در دوره جدید و با تاکید بر نقش و اثرگذاری تکنولوژی چون اتومبیل مورد تحلیل قرار میدهد. افراد جامعه ایرانی تجربه خاص دینی به لحاظ ذهنی و عینی در سطح مناسک و مراسم دینی دارند که حاصل آموخته ها و رفتار آنها می باشد. تغییرات ایجاد شده در این تجربه طی یک دوره تاریخی بیشتر نشان داده می شود. در اینکه تغییرات چه ماهیتی دارند و چگونه صورت می گیرند, توافق نظری وجود ندارد. یکی از راههای دست یابی به معنای نسبتا نزدیک به یکدیگر, تمرکز بر نقش تکنولوژی بر رفتار و مناسک دینی است. بدین لحاظ می توان مدعی شد بخشی از تغییرات در اثر نفوذ تکنولوژی بر جامعه دینی و به خصوص مراسم فهمیده می شود. به نظر می رسد زندگی دینی و مراسم مذهبی بیش از گذشته در معرض نفوذ تکنولوژی و عوامل متفاوت ان قرار گرفته است. مطالعه رابطه بین تکنولوژی و مراسم مذهبی از منظر مطالعات فرهنگی نیز مهم است . سوال ان است که چگونه مراسم دینی با ورود تکنولوژی دچار تغییرات و دگرگونی های متعددی شده است؟ این سوال به سوالهای دیگری قابل تقسیم است. ایا تکنولوژی مدرن می تواند با نمادهای مذهبی گذشته مراسم همذات پنداری نماید و قادر باشد به عنوان یک محصول .مدرن جانشین یک محصول فرهنگی و دینی قرار بگیرد؟ آیا تکنولوژی (با استفاده از علائم و نمادهای دینی در قالب شعارها و تصاویر) می تواند در خدمت دین قرار گرفته و شیی چون ماشین جایگزین دیگر ابژه های دیگر شود؟ به نظر می رسد یک ابزار تکنولوژیکی مثل اتومبیل در عین حال که کارکرد اقتصادی دارد می تواند به گونه ای موقتی با توجه به زمینه ها و ظرفیتهای متفاوت ان، کارکرد دینی نیز بیابد. به عبارتی توجه به وجه نمادین و تولید معنای جدید به لحاظ قرار گرفتن در فضای دینی می تواند برخی از محصولات و کالاهای عادی را به سوژه های نمادین تبدیل سازد. در بیان رابطه بین تکنولوژی و تغییرات دینی، ضمن اهمیت دادن به مشاهده مشارکتی، از عکس برداری و نشانه شناسی تصویری استفاده شده است. با فراهم نمودن تصاویر متعدد و تحلیل نشانه شناسی از شی مادی مثل اتومبیل و استفاده از آن به عنوان نماد و نشانه دینی به تحلیل پرداخته شده است. در این راستا شعارهای دینی (و احتمالا تبلیغاتی) بر روی اتومبیل به عنوان ابژه ای مادی که ظرفیت جانشینی نماد مذهبی در مراسم را دارا می باشد، مورد توجه بوده است. جمع آوری داده ها و مشاهدات انجام شده در سطح شهر تهران, مصرف نمادین از اتومبیل و انبوه مصداقهای آن در مراسم دینی نشان می دهند که اگرچه اتومبیل ساخته طراحان، تولیدکنندگان و دست اندرکاران تکنولوژی مدرن می باشد، اما به سبب کارکرد های متفاوتی که در حین مراسم دینی پیدا می کند میتواند موجب تقویت یک تجربه دینی جدید و ایجاد حس زیباشناختی در مراسم نیز شود.
مقاله مصرف رایانه و هویت یابی اجتماعی دانش آموزان: مطالعه ی موردی بر نمونه ای از دانش آموزان دختر دبستانی متعلق به خانواده های مرفه تهران در نحوه ی بهره گیری از رایانه توسط دکتر مهری بهار و مهسا بدری در نشریه خانواده و پژوهش پاییز و زمستان 1389 - شماره 11 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (30 صفحه - از 73 تا 102 ) منتشر شده است.
رایانه از ابزارهایی است که بهرهگیری ا زآن در اوقات فراغت تبدیل به جزئی مهم از سبک زندگی شده است. در این تحقیق با انجام دادن مطالعه موردی بر نمونهای از دانشآموزان دختر دبستانی متعلق به خانوادههای مرفه ساکن تهران» سعی شده است که جایگاه بهرهگیری از رایانه در شکلگیری سبک زندگی و شناخت طبقاتی آنان مورد تحلیل و تبیین قرار گیرد. نتایج این تحقیق نشان میدهد که شکل مصرف رایانه» فارغ از محتوای آن به ایجاد رفتارهای متمایز میانجامد. نخست» دانشآموزان در همنوایی با الگوی رفتارهای مصرفی طبقهای که بدان تعلق دارند به تثبیت رفتارهای طبقاتیشان میپردازند. سپس تمایز نسلی و لزوم هویت یابی و کسب استقلال دانش آموزان را برآن میدارد تا با بهرهگیری مستقل (یا همراه با احساس استقلال) از نسل پیشین خود متمایز شوند و از این طریق به هویت مستقل و فردیت دست یابند.